(PM - spreker haalt vooraf twee redenen aan waarom hij blij is met met deze opening - persoonlijke aspecten uit de jeugdjaren in deze wijk)

…. En toen ik dan de uitnodiging kreeg om hier vandaag enkele woorden te zeggen, zag ik wel een verband tussen het werk van de kunstenaar en mijn belevenissen in deze wijk.

De voornaamste reden is natuurlijk dat ik mijn dorpsgenoot even mag inleiden.

Het verheugt me dat zoveel vrienden, kenners, bewonderaars en "nieuwe ontdekkers" van Wilchar hier vanavond "dé Wilchar" eer aandoen met hun aanwezigheid. Velen komen niet alleen voor de geëngageerde kunstenaar - schilder, maar ook voor de verdediger van de mensenrechten.

Wie is Wilchar?

Geboren in Sint-Gillis op 1 november 1910, nu 91 jaar geleden.

Na de vierde graad lagere school werd hij leerjongen, arbeider - ambachtsman, tekenaar - lithograaf in 1925.

Hij volgde 's avonds de tekenacademie, was leerling bij meerdere kunstenaars zoals bij Frans Gaillard, en in 1941 nog zeer bijzonder bij Médard Maertens.

In 1933 arbeider - chromist (d.w.z. specialist voor het bepalen van de kleurenkeuze voor 4 - kleurendruk), volgde hij verder in 1934 publiciteitsstudies, en in 1935 de arbeidshogeschool (université du travail).
In 1936 wordt hij ontwerper van affiches en in 1938 begint hij te schilderen.

In 1933 trouwde Wilchar met Ninette Depasse, met wie hij zelfs een briljanten huwelijksjubileum mocht vieren in de zomer van 1998.

Na de mobilisatie en de achttiendaagse veldtocht werd hij gewapende weerstander om in 1943 politiek gevangene te worden in Hoei en Breendonk.

Wilchar werkte clandestien in het verzet in die periode en breekt dan echt door met zijn werk. In 1946 realiseerde hij een lithografisch album, zijn herinneringen aan Breendonk, spontaan, sterk en hard.

Senator Marinus Renard schrijft een aangrijpend voorwoord. Het album met de 32 litho's gaat naar de groten van deze wereld in de USA, China, Sovjetunie, Polen en meerdere andere Oostbloklanden, maar ook naar Charles de Gaulle, Stalin, Churchill, Tito, de koningshuizen bij ons en elders in Europa.

Breendonk, een ijselijk koud nat fort, met de meest ergerlijke feiten, folteringen en de dood als verlossing, een hel op aarde. Deze reeks van 32 hallucinante waterverftekeningen op litho of steendruk, die hier aanwezig zijn als getuigenis over dit strafkamp, werd door de gemeente Beersel aangekocht.

De RTBF heeft ook dank zij Richard Olivier een film gemaakt (Wilchar les larmes noires) op het ogenblik dat Wilchar reeds 82 was. Deze getuigenis heeft velen niet onberoerd gelaten.

Vermelden wij nog even extra de periode 1936 - 1946 wanneer Wilchar een baanbrekend afficheontwerper was in een zeer bewogen periode. Zijn strijd voor sociale rechtvaardigheid, tegen het oorlogsgeweld, tegen de absurde wereld van toen, een gevecht voor een betere democratie.

Wilchar is thuis in de progressieve kringen met anti - fascistische en anti - kapitalistische inslag. Uit deze periode stammen zijn affiches tegen Rex en vóór de eenheidskandidaat van alle democratische partijen van Zeeland, affiches ten voordele van het republikeins Spanje en tegen het fascisme van Franco, affiches voor acties ten voordele van de kinderen van Spanje, de vrouw in het algemeen, voor de democratie, de vrede, het communisme, de Rode Vaan, het socialisme en het syndicalisme. Maar ook één voor "koop Belgisch", en later na 1946 nog een korte periode met affiches voor het Marshall-plan en "bouwen aan Europa", enz.

In een boek, uitgegeven door het "Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging" , wordt tekst en uitleg gegeven over de 70 affiches van Wilchar. Ook dit gedeelte van zijn oeuvre werd dus bewaard voor de geschiedenis.

Naast deze affiches en litho's is Wilchars werk zeer omvangrijk met tekeningen, linosneden en grote olieverf - schilderwerken.

In deze periode na 1946 vertoeft het gezin Wilchar regelmatig in de gemeente Alsemberg, nu fusiegemeente Beersel, en hij vestigde er zich definitief in 1960.

Oorlog, vrede, rechtvaardigheid en onrecht zijn steeds de drijfveer gebleven in zijn later werk. De onderwerpen die hij toont in zijn schilderijen (olieverf op doek) zijn eveneens taferelen uit het dagelijks leven met een zeer persoonlijke interpretatie. Hij klaagt mistoestanden aan waar we dagelijks mee geconfronteerd worden: honger, wapenwedloop, sociaal onrecht, geweld, kleinburgerlijkheid.

Op een Ensoriaanse wijze en met een anarchistische instelling wil hij de mensen zo niet schokken, dan toch bewust maken of confronteren met toestanden die hem en eigenlijk iedereen beroeren. Hij doet dit met grote vakkennis en een groot gevoel voor humor.

Ook een reeks van meer dan 150 linosneden (volledig oeuvre) en 32 litho's is door de gemeente Beersel aangekocht waardoor dit belangrijk grafisch werk van deze kunstenaar in zijn geheel bij elkaar blijft, bewaard en tentoongesteld wordt , zodat het belang van dit werk en de hoogstaande waarde ervan door de tijd kan worden bevestigd.

Het grote publiek kan nu kennis maken met deze kunstwerken.

Dit cultuurcentrum is vandaag gevuld dank zij uw talent, vriend Wilchar. In zijn spotprenten geeft Wilchar de culturele centra de bijnaam van de " tempel van poenzuigers".

Naast de 32 litho's van Breendonk ontdekken we samen een keuze uit 150 lino - sneden.

Een selectie uit de 4 hoofdthema's van Wilchar:

- zijn protest, zijn verweer tegen alles wat oneerlijk is;
- zijn sociaal engagement;
- zijn persoonlijke reflectie over de kunst en de kunstwereld;
- zijn landschappen.

Verder vindt u zijn meer indringende, zeer gedetailleerde tekeningen.

Ook werk met meer minimalistische tekeningen, eenvoudig, rustig, met een oosterse indruk, bijna Chinees.

U vindt hier ook veel zeer grote werken, olieverf op doek, 2 meter op 3 meter, zoals "de blijde inkomst van Wilchar". In 3 maanden borrelde op deze reuzendoeken 80 jaar levenswijsheid naar boven. U kan hier ook kennis maken met enkele ruime "pancartes" van 1 meter 20 bij 2 meter, waarmee Wilchar op één plaat zijn protest en aanklachten verzamelt rond een bepaald thema, aanklacht of mistoestand, met onder andere nog een werk van 1999 over het "kussentje van binnenlandse zaken".

Wilchar, alhoewel de 91 voorbij, reageert alle dagen nog zeer alert met "zijn" visionaire reacties op alles wat misloopt. Hij doet dit als een liefdevolle anarchist.

Wilchar schreef in de folder voor de retrospectieve tentoonstelling, door het gemeentebestuur ingericht in het Herman Teirlinckhuis toen hij 75 werd, het volgende:

" Ik blijf mij weerbarstig opstellen t.o.v. lieden die de burgerlijke ideologie met de moedermelk hebben ingedronken en die daar hun leven lang van doordrongen zijn en blijven.
En voor de almachtige handelaars in cultuursoep voel ik alleen maar misprijzen.
Ik wil dat mijn kunst sociaal weze door haar fundamenteel gezonde karakter. En deze kunst stel ik lijnrecht tegenover de cultuur van het soort mensen dat zijn schaapjes zeer wel op het droge heeft, maar dat tezelfdertijd verantwoordelijk is voor "eeuwen slavernij".
Ik draag mijn werk op aan al die mannen en vrouwen die, temidden van die mooie democratie van ons, hun leven verspelen omdat ze hun brood moeten verdienen".

Wilchar ? Van waar deze artiestennaam ?

De naam Wilchar is eigenlijk een handelsmerk, gecreëerd toen hij ,"Wilhem", met zijn vriend Charles als zelfstandige gedurende een korte periode een fotogravurezaak opstartte.
De firma bleef niet duren, maar Wilchar nam de naam mee, draagt hem nog steeds en gaat er mee de geschiedenis in.

Nu wij dit oeuvre in het gemeentebestuur verworven hebben wilden wij Wilchar ook elders tentoonstellen, ook in thematentoonstellingen en in het onderwijs.

Een speciaal woord van dank wil ik hier nu richten tot de initiatiefnemers in dit cultureel centrum en de cultuurcentrale ABVV..

Wilchar in zijn biotoop.

Tenslotte is er nog de fotomontage "Wilchar in zijn biotoop".

Ik kan daarover niet veel zeggen. Ik ben de fotograaf nog nooit tegen het lijf gelopen; alleen in een spiegel is oogcontact mogelijk. Mijn waardering voor en observatie van Wilchar vindt u in deze enkele foto's rond de thema's : " waar en hoe vind je Wilchar", "Wilchars leefomgeving binnen en buiten" , en tenslotte "ook dit is Wilchar" .

Bij Wilchar in zijn garage staan niet enkel zijn grote kunstwerken, maar ook een hele reeks vlugschriften op de muur rond zijn werk, waarvan ik er één citeer: "le stoefer a ses limites" en ik ga dus niets meer zeggen over de foto's.

Geachte toehoorders, het is tijd dat wij allen iets drinken op de verdere toekomst van Wilchar en het succes van deze tentoonstelling in dit cultureel centrum. Ik sluit af, Jean Goldman parafraserend wanneer hij over auto-didact-kunstenaar schrijft : " u getuigt van de evolutie van de kunst in de twintigste eeuw. Uw self-made scholingsproces muntte uit in een fantastische ambachtelijke kunstervaring. Meer dan 75 jaar volks en eenvoudig in uw uitdrukkingsvermogen, is u een hedendaags voorbeeld van de vroegere "meester - kunstenaars" die wij kenden uit de tijd van de ambachtsgilden. U werkte vaak solitair en marginaal in een permanente strijd, zowel voor het dagelijks brood als voor uw geëngageerde levensvisie".

Vriend Wilchar, mag ik u bovendien nog feliciteren omdat u op voordracht van de raad van beheer van de vereniging voor de studie van de vernieuwende creativiteit tussen de twee wereldoorlogen, namelijk de vereniging Interbellum te Gent, zopas het erelidmaatschap van deze vereniging aangeboden kreeg.
Tot op heden viel 8 personen deze eer te beurt, waaronder enkele bekende architecten zoals Leon Stijnen en Renaat Braem.

Maître-imagier, de hele zaal is blij dat u hier bent en wij zijn verheugd met u te mogen zijn.

Hugo Casaer